Nội Dung Chính
Sau hơn một thập kỷ tạm dừng, câu chuyện về điện hạt nhân tại Ninh Thuận một lần nữa được nhắc đến khi Việt Nam đứng trước áp lực chuyển dịch năng lượng sạch và ổn định nguồn cung.
1. Vì sao chính phủ chọn làm dự án điện hạt nhân ở Ninh Thuận?
Chương trình phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam đã được hình thành từ thập niên 1970, song phải đến giai đoạn 1996–2009 mới bắt đầu được nghiên cứu bài bản và nghiêm túc. Động lực thúc đẩy chính là nhu cầu cấp thiết về đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và nhu cầu tiêu thụ điện không ngừng gia tăng.
Vào năm 2008, khi xây dựng đề án phát triển điện hạt nhân, Chính phủ dự báo kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng khoảng 9–10%/năm. Cùng với đó, nhu cầu điện năng dự kiến tăng tới 17–20% mỗi năm, tạo áp lực lớn lên hệ thống điện hiện hữu. Trước thực trạng đó, ngoài các nguồn nhiệt điện, thủy điện truyền thống và năng lượng sơ cấp nhập khẩu, điện hạt nhân được xem là giải pháp chiến lược để bổ sung nguồn cung ổn định với chi phí cạnh tranh.
Cuối năm 2009, Chính phủ chính thức trình Quốc hội đề xuất chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân tại tỉnh Ninh Thuận, với kế hoạch xây dựng hai nhà máy gồm Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2, công suất thiết kế mỗi nhà máy 2.000 MW – tổng cộng 4.000 MW. Tổng mức đầu tư ban đầu ước tính khoảng 200.000 tỷ đồng.
Việc lựa chọn vị trí xây dựng được thực hiện thận trọng và khoa học, với nhiều địa điểm được khảo sát. Sau quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, hai khu vực thuộc huyện Thuận Nam và Ninh Hải (Ninh Thuận) được xác định là vị trí tối ưu để triển khai dự án điện hạt nhân ở Ninh Thuận, nhờ vào yếu tố địa chất ổn định, an toàn và phù hợp quy hoạch dài hạn.
Bên cạnh đó, Ninh Thuận có mật độ dân số thấp, nên khả năng tổ chức vùng đệm an toàn cao hơn so với những địa phương đông dân cư. Mặt khác, khu vực này cũng thuận tiện kết nối với hệ thống điện quốc gia và các cảng biển, giúp việc vận chuyển thiết bị hạt nhân và đấu nối lưới điện được tối ưu. Đặc biệt, Ninh Thuận còn nằm trong chiến lược phát triển thành trung tâm năng lượng tái tạo và sạch của cả nước, nên điện hạt nhân từng được kỳ vọng sẽ bổ trợ cho hệ sinh thái năng lượng tại đây.
2. Điện hạt nhân trong Quy hoạch điện VIII
Quy hoạch điện VIII – văn bản chiến lược định hướng phát triển ngành điện giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 – đã đưa điện hạt nhân trở lại bản đồ năng lượng Việt Nam. Sau thời gian dài tạm dừng từ năm 2016, đến nay, chương trình phát triển điện hạt nhân chính thức được tái khởi động tại Ninh Thuận.
Đây là bước đi thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng hệ thống năng lượng ổn định, phát thải thấp, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050. Theo cập nhật mới nhất, các cơ quan chức năng đang tiến hành rà soát lại hồ sơ, cập nhật công nghệ và khởi động lại quá trình chuẩn bị hạ tầng, nhân lực cho hai dự án Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2.
3. Những rào cản kỹ thuật, tài chính và xã hội
Việc phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam – cụ thể là ở Ninh Thuận – từng được khởi động mạnh mẽ nhưng bị tạm dừng vào năm 2016, chủ yếu do các rào cản lớn:
- Chi phí đầu tư quá cao: Tổng vốn dự kiến cho hai nhà máy lên đến hơn 200.000 tỷ đồng, tương đương hàng chục tỷ USD. Trong điều kiện ngân sách còn hạn chế và sức ép nợ công, đây là con số không nhỏ.
- Công nghệ và nguồn nhân lực chưa sẵn sàng: Việt Nam chưa có kinh nghiệm vận hành nhà máy điện hạt nhân thương mại, đòi hỏi đào tạo chuyên sâu và chuyển giao công nghệ từ đối tác nước ngoài – vốn là quá trình phức tạp và mất nhiều thời gian.
- Quan ngại từ dư luận: Sau sự cố Fukushima (Nhật Bản, 2011), tâm lý lo ngại về an toàn bức xạ và xử lý chất thải phóng xạ trở thành trở ngại lớn trong việc tạo đồng thuận xã hội. Các câu hỏi về vùng đệm, phương án sơ tán, trách nhiệm bảo hiểm… vẫn là vấn đề nhạy cảm.
4. Khả năng tái khởi động và phản ứng của dư luận
Dù đã tạm dừng gần một thập kỷ, song khả năng tái khởi động chương trình điện hạt nhân ở Ninh Thuận vẫn còn được đặt trên bàn khi Việt Nam đứng trước bài toán khó: vừa đảm bảo tăng trưởng năng lượng, vừa giảm phát thải để đạt cam kết Net Zero vào năm 2050.
Việc đưa điện hạt nhân trở lại trong Quy hoạch điện VIII được coi là “tín hiệu mở cửa”, dù chưa cụ thể hóa bằng kế hoạch đầu tư. Giới chuyên gia cho rằng, nếu tái khởi động, dự án cần phải đi kèm với:
- Hành lang pháp lý chặt chẽ, cập nhật theo tiêu chuẩn quốc tế.
- Lộ trình truyền thông rõ ràng, minh bạch để nâng cao nhận thức cộng đồng.
- Hợp tác quốc tế bền vững với các quốc gia có kinh nghiệm như Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga hoặc Pháp.
Tuy nhiên, phản ứng dư luận vẫn còn nhiều chiều. Một bộ phận ủng hộ vì kỳ vọng vào sự ổn định và bền vững của nguồn điện này. Trong khi đó, một bộ phận khác vẫn lo ngại về chi phí, an toàn và các rủi ro lâu dài.
Sau gần một thập kỷ tạm ngưng, việc chính thức tái khởi động chương trình điện hạt nhân tại Ninh Thuận đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược năng lượng quốc gia. Đây không chỉ là tín hiệu về cam kết đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn, mà còn thể hiện tầm nhìn của Việt Nam trong việc tiếp cận các nguồn điện ổn định, phát thải thấp. Tuy nhiên, để triển khai thành công, dự án cần được tiến hành với nền tảng pháp lý vững chắc, nguồn lực nhân sự chất lượng cao và đặc biệt là sự đồng thuận từ cộng đồng địa phương. Ninh Thuận – vùng đất từng được kỳ vọng – giờ đây tiếp tục mang trọng trách tiên phong cho một chương mới của ngành năng lượng Việt Nam.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm những thông tin hấp dẫn, đừng ngần ngại truy cập website phanrangland.com hoặc gọi đến số điện thoại 0978 339 328 để được hỗ trợ ngay.
